امروز به توجه به تغییرات سریع بازارها و صنایع، کسب و کارها نیازمند چابکی بیشتری برای سازگاری و ادامه جریان ارزش آفرینی برای مشتریان هستند.
برای چابکی بیشتر و سازگار شدن این سرعت بالای تغییرات، نیازمند جریانی از یادگیری سازمانی هستیم. اینجا قصد ندارم به مفهوم سازمان‌های یادگیرنده پیتر سنگه بپردازم یا اهمیت یادگیری و اثراتش در موفقیت کسب و کارها را گوشزد کنم. بلکه میخوام از یک تجربه حرف بزنم. تجربه‌ای که می‌تواند این جریان یادگیری را تسریع کند و چابکی را در تیم‌های کاری افزایش دهد. تجربه‌ای برای افزایش اثربخشی آموزش‌های سازمانی.
انگار امروز به ویژه در ایران، کسب و کارها باید نقش دانشگاه را بپذیرند و برای نقش‌های سازمانی خود، فرد مناسب را از بین کاندیداهای استخدام، همانند میکل آنژ که داود را از بین سنگی تراشید، بتراشند و بپرورند. و شاید این راهبرد یکی از پرهزینه‌ترین استراتژی‌های منابع انسانی باشد.
ابتدا
شاید کلیشه‌ای باشد؛ اما ابتدا باید بدانید هدف گذاری کلی کسب و کار شما چیست! باید بدانید هدف کلان در سطوح بالادستی سازمان چه چیزی تعیین شده است. سپس به دقت به ارزیابی شرایط کنونی بپردازید تا بتوانید تحلیل شکاف کرده و استراتژی رسیدن به هدف را هم استخراج کنید.
در واحد منابع انسانی (یا سرمایه انسانی) یکی از مهم‌ترین وظایفش، آماده سازی و توسعه پرسنل کنونی برای صعود به قله‌ای است که رسیدن به آن هدفگذاری شده است.
تیمی که X تعداد محصول در ماه تولید می‌کند، در ۲ سال آینده نمی‌تواند بدون هیچ تغییر زیرساختی، ۳X محصول تولید کند. واضح است که تیم و کسب و کار و تمام جنبه‌ها و زوایای آن باید بهبود یابند. نقش یادگیری در مدیریت این تحول و تغییر، بسیار حیاتی است.
شاید دقت کرده باشید که من به جای آموزش از واژه یادگیری استفاده میکنم. چرا؟
چون در آموزش، هنر آموز یک رویکرد انفعالی دارد و تا زمانی که آموزش در حال برگزاری است، در حال یادگیری است (حال ابزار مناسبی هم برای سنجش اثربخشی آن وجود ندارد). اما یادگیری یک رویکرد فعال است و در این فرآیند، هنرآموز یا دانشجو، کاملا به صورت خودجوش و درونزا مسئولیت توسعه دانش و فراگیری مفاهیم را برعهده می‌گیرد. قطعا در شرایط مساوی اگر بخواهیم این دو را مقایسه کنیم، من یادگیری را انتخاب میکنم.
برگزاری دوره‌های آموزشی ضمن خدمت هم صرفا یکی از راه‌های تحریک آغاز یادگیری در پرسنل است. یعنی خود آموزش ضمن خدمت ابزاری برای یادگیری است و هدف نیست.
اما برای آنکه افراد درست را وارد فرآیند یادگیری کنیم، ابتدا باید افراد درست را جذب و وارد سازمان کنیم. افرادی که مدل ذهنی یادگیرنده را داشته باشند. حال این فرد می‌تواند در کارش خبره باشد یا تازه کار باشد اما مدل ذهنی توسعه گرانه و متهورانه داشته باشد.
حال که هدف و استراتژی سازمان را فهمیدیم، باید بتوانیم این استراتژی را به سطح وظیفه‌ای و عملیاتی واحد منابع انسانی ترجمه کنیم و بتوانیم دقیقا تعیین کنیم که برای رسیدن به اهدافمان به چه افرادی با چه شایستگی‌هایی نیاز داریم. این نقطه آغاز تدوین شناسنامه‌های شغلی است.
اگر تجزیه و تحلیل مشاغل مورد نیاز سازمان، به خوبی و دقت انجام شود، می‌تواند در زمینه برنامه ریزی استراتژیک منابع انسانی، جذب و استخدام دقیق‌تر، آموزش و توسعه قدرتمندتر، ارزیابی عمکلرد همه جانبه و چند وجهی و طراحی نظام جبران خدمت و پاداش، کمک شایانی بکند.
یکی از بخش‌های شناسنامه شغلی، لیست مهارت‌ها و شایستگی‌های پرسنل است. اگر ماتریس مهارت‌ها و شایستگی‌های همه پرسنل را رسم کنید، به راحتی مشخص می‌شود که چه مهارت‌هایی به صورت عمومی مورد نیاز همه است و چه مهارت‌هایی اولویت کمتری دارند. یا چه مهارت‌هایی اولیت بالاتری در راستای رسیدن به اهداف و اجرای صحیح و سریع استراتژی سازمان دارند.
حاصل جمع ستونهای ماتریس می‌تواند نشانگر اولویت آموزش‌ها باشد. اما حاصل جمع ردیف‌ها که مربوط به تعداد و تنوع مهارت‌های مورد نیاز هر پرسنل است، می‌تواند اندیسی از، مسیر شغلی طولانی آن و به تبع، ارزشمندی و تاثیر گذاری شغل در سیستم کسب و کار باشد. وقتی یک جایگاه شغلی مهارت‌های شغلی بیشتری بطلبد، سطح جبران خدمت آن هم می‌تواند نسبت به سایر جایگاه‌های شغلی بیشتر باشد.
چنین خروجی می‌تواند چراغ راه برنامه ریزی برای توسعه منابع انسانی و زمان بندی اجرای مراحل مختلف بهره مندی از یک سازمان یادگیرنده باشد. علاوه بر آموزش‌های ضمن خدمت، آموزش‌های بدو استخدام را هم فراموش نکنیم که نقش قابل توجهی در جامعه پذیری و نگهداشت پرسنل دارند.
آموزش‌های بدو استخدام
شاید بتوان با تحلیل ماتریس شایستگی‌های کلیدی پرسنل، آموزش‌های زیر را برای تمامی پرسنل جدید در ۳ ماه ابتدای همکاری در نظر گرفت:
-دوره آموزش مهارت تعامل و گفتگوهای دشوار
-دوره آموزش حرفه‌ای گری در محیط کار
-دوره آموزش ارگونومی و چگونگی استفاده صحیح و ایمن از امکانات اداری (مربوط به حوزه HSE)
-دوره آموزش مقدماتی نرم افزارهای مورد نیاز در مجموعه Office (مانند word، excel و powerpoint)
-مدیریت زمان در محیط کار
-دوره آموزش کار تیمی برای مدیران و سرپرستان
-دوره آموزش تفکر سیستمی و دید کل نگر برای مدیران
-دوره آموزش مکاتبات سازمانی و نامه نگاری اداری برای تمامی پرسنل
-دوره آموزش گزارش نویسی مدیریتی
لیست اخیر می‌تواند به عنوان آموزش‌های بدو استخدام هم مورد توجه قرار گیرد.
امیدوارم هرجا هستید؛ پایدار باشید و در حال انجام کاری که از آن لذت می‌برید. و در حال گام برداشتن در مسیر اهداف‌تان…
